ភ្នំពេញ៖ ឯកឧត្តម ស៊ុន ចាន់ថុល ទេសរដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន នៅថ្ងៃចន្ទទី០១ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៣នេះ បានអញ្ជើញចូលរួមអមដំណើរសម្ដេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រី នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ក្នុងពិធីអបអរសាទរខួបលើកទី១៣៧ នៃទិវាពលកម្មអន្តរជាតិ ១ ឧសភា ពិធីបើកការដ្ឋានសាងសង់ចំណតផែកុងតឺន័រ ខេត្តព្រះសីហនុ និងខួបអនុស្សាវរីយ៍លើកទី៧០ នៃទំនាក់ទំនងការទូតកម្ពុជា-ជប៉ុន (១៩៥៣-២០២៣) ដោយមានការអញ្ជើញចូលរួមពី ឯកឧត្តម អូអិណុ អាត់ស៊ូស៊ី (H.E Mr. UENO Atsushi) ឯកអគ្គរាជទូតវិសាមញ្ញ និងពេញសមត្ថភាព នៃព្រះរាជាណាចក្រជប៉ុន ប្រចាំព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ក្រសួង-ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ អាជ្ញាធរខេត្តព្រះសីហនុ ក្រុមប្រឹក្សាភិបាលខេត្ត ភ្ញៀវកិត្ដិយសជាតិ-អន្ដរជាតិ អ្នកសារព័ត៌មាន និង បងប្អូនមន្រ្តីរាជការ និយោជិត កម្មករ កម្មការិនីជាច្រើនរូប។ នាឱកាសនោះ ឯកឧត្តម ស៊ុន ចាន់ថុល បានបង្ហាញពីកម្មវិធីធំៗចំនួន៣ដែលបានប្រារព្ធរួមមាន៖ *១-ពិធីសំណេះសំណាលជាមួយ ថ្នាក់ដឹកនាំ មន្រ្តីរាជការ និយោជិត កម្មករ កម្មការិនី នៃកំពង់ផែស្វយ័តក្រុងព្រះសីហនុ ក្នុងឱកាសខួបលើកទី១៣៧ នៃទិវាពលកម្មអន្តរជាតិ ១ ឧសភា ។, *២-ពិធីបើកការដ្ឋានសាងសង់ចំណតផែកុងតឺន័រ ក្រុងព្រះសីហនុ និង*៣-ពិធីរំលឹកខួបអនុស្សាវរីយ៍លើកទី៧០ នៃទំនាក់ទំនងការទូត កម្ពុជា-ជប៉ុន(១៩៥៣-២០២៣)។ គួរជម្រាបជូនថា ទិវាពលកម្មអន្តរជាតិ ១ ឧសភា ជាទិវាប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់ពិភពលោក ដែលរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក៏បានកំណត់ និងប្រារព្ធទិវានេះជារៀងរាល់ឆ្នាំផងដែរ ចាប់តាំងពីកម្ពុជាបានរស់រានឡើងវិញពីរបបប្រល័យពូជសាសន៍ក្រោយថ្ងៃរំដោះ ៧-មករា-១៩៧៩។ ជាមួយគ្នានោះ រាជរដ្ឋាភិបាលតែងតែគិតគូរ ក្នុងការបន្តលើកកម្ពស់ការការពារសិទ្ធិ សេរីភាពអង្គការវិជ្ជាជីវៈ ថែរក្សាសុខដុមនីយកម្ម ទំនាក់ទំនងវិជ្ជាជីវៈ ផ្ដល់អត្ថប្រយោជន៍នានា និងកិច្ចគាំពារសង្គម ជូនបងប្អូនកម្មករនិយោជិត ស្របតាមគោលនយោបាយ ច្បាប់ស្ដីពីការងារ និងអនុសញ្ញាអន្តរជាតិខាងការងារ។ ជាមួយគ្នានោះ ឯកឧត្តមទេសរដ្ឋមន្ត្រី ស៊ុន ចាន់ថុល បានលើកឡើងពីតួនាទីយ៉ាងសំខាន់របស់កំពង់ផែស្វយ័តក្រុងព្រះសីហនុ ដែលបាន និងកំពុងរួមចំណែកគាំទ្រដល់ការរីកចម្រើន និងការអភិវឌ្ឍរបស់ប្រទេសជាតិ តាមរយៈការកើនឡើងគួរឱ្យកត់សម្គាល់នូវបរិមាណទំនិញឆ្លងកាត់នៅក្នុងកំពង់ផែនេះ ដែលធ្វើឱ្យប្រាក់ចំណូលរបស់កំពង់ផែ ក៏ដូចជាប្រាក់ចំណូលរបស់ជាតិមានការកើនឡើងជាលំដាប់។ ជាក់ស្ដែង បរិមាណទំនិញឆ្លងកាត់នៅឆ្នាំ២០២២ មានចំនួនប្រមាណ ៧លានតោន កើនឡើង ០,១៨% និងចំណូលសរុបមានចំនួនប្រមាណ ៣៤៤ប៊ីលានរៀល (ប្រមាណ ៨៤លានដុល្លារ អាមេរិក) កើនឡើង ០,៤១% បើធៀបនឹងឆ្នាំ២០២១។ ពិធីប្រកាសបើកការដ្ឋានសាងសង់ចំណតផែកុងតឺន័រថ្មី គឺជាការអភិវឌ្ឍបន្ថែមទៀត ដើម្បីពង្រីកសមត្ថភាពរបស់កំពង់ផែស្វយ័តក្រុងព្រះសីហនុ និងឆ្លើយតប ទៅនឹងការកើនឡើងនៃបរិមាណកុងតឺន័រឆ្លងកាត់កំពង់ផែនាពេលបច្ចុប្បន្ន និងពេលអនាគត ដែលរួមមាន៖*១-ចំណតផែច្រាំងទំនិញទូទៅ៖ មានប្រវែង ២៥៣ម៉ែត្រ គ្រោងនឹងបញ្ចប់នៅខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៤ (គម្រោងសាងសង់ចំនួន ១៨ខែ) នឹងត្រូវសាងសង់កែសម្រួលជាចំណតផែថ្មី ដោយបំពាក់មធ្យោបាយលើកដាក់កុងតឺន័រទំនើប ដែលអាចជួយបង្កើនសមត្ថភាពចំណតផែកុងតឺន័របន្ថែមប្រមាណ ៣៥% (២៥០.០០០TEUs/១ឆ្នាំ)។ *២-ចំណតផែកុងតឺន័រថ្មី-ជំហានទី១៖ មានប្រវែង ៣៥០ម៉ែត្រ ជម្រៅទឹក ១៤,៥ម៉ែត្រ គ្រោងនឹងបញ្ចប់នៅឆ្នាំ២០២៦ (គម្រោងសាងសង់ចំនួន ៣៦ខែ) មានសមត្ថភាពអាចអនុញ្ញាតឱ្យនាវាកុងតឺន័រមានទម្ងន់ផ្ទុក ៦០.០០០DWT (ឬស្មើនឹង៤.០០០TEUs) ដែលមានផ្លូវដឹកជញ្ជូននៅក្នុងតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក ទៅ-មកកំពង់ផែស្វយ័តក្រុងព្រះសីហនុ ហើយនឹងបង្កើនសមត្ថភាពកំពង់ផែបន្ថែមប្រមាណ ៤៥០.០០០TEUs/១ឆ្នាំ។ *៣-ចំណតផែកុងតឺន័រទឹកជ្រៅថ្មី-ជំហានទី២៖ មានប្រវែង ៤០០ម៉ែត្រ ជម្រៅទឹក ១៦,៥ម៉ែត្រ គ្រោងនឹងបញ្ចប់នៅឆ្នាំ២០២៨ (គម្រោងសាងសង់ចំនួន ៣៦ខែ) មានសមត្ថភាពអាចអនុញ្ញាតឱ្យនាវាកុងតឺន័រមានទម្ងន់ផ្ទុក ១២០.០០០DWT (ឬស្មើនឹង១០.០០០TEUs) ដែលមានផ្លូវដឹកជញ្ជូននៅក្នុងតំបន់សមុទ្រឥណ្ឌា និងប៉ាស៊ីហ្វិក ទៅ-មកកំពង់ផែស្វយ័តក្រុងព្រះសីហនុ ហើយនឹងបង្កើនសមត្ថភាពកំពង់ផែបន្ថែមប្រមាណ ៥៧០.០០០TEUs/១ឆ្នាំ។ (៤). ចំណតផែកុងតឺន័រទឹកជ្រៅថ្មី-ជំហានទី៣៖ មានប្រវែង ៤៣០ម៉ែត្រ ជម្រៅទឹក ១៧,៥ម៉ែត្រ គ្រោងនឹងបញ្ចប់នៅឆ្នាំ២០២៩ (គម្រោងសាងសង់ចំនួន ៤២ខែ) មានសមត្ថភាពអាចអនុញ្ញាតឱ្យនាវាកុងតឺន័រមានទម្ងន់ផ្ទុក ១៦០.០០០ DWT (ឬស្មើនឹង១៥.០០០TEUs) ដែលមានផ្លូវដឹកជញ្ជូនក្នុងតំបន់អឺរ៉ុប និងអាមេរិក ទៅ-មកកំពង់ផែស្វយ័តក្រុងព្រះសីហនុ ហើយនឹងបង្កើនសមត្ថភាពកំពង់ផែបន្ថែមប្រមាណ ៦១៧.០០០ TEUs/១ឆ្នាំ។ គម្រោងទាំង៣នេះ នឹងប្រើប្រាស់ថវិកាសរុបប្រមាណ ៩៧៣លានដុល្លារអាមេរិក ក្នុងនោះ ឥណទានសម្បទានពីរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសជប៉ុនចំនួនប្រមាណ ៧៦០លានដុល្លារអាមេរិក ថវិកាបដិភាគរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាសម្រាប់ពន្ធអាករផ្សេងៗចំនួនប្រមាណ ១៩២លានដុល្លារអាមេរិក, និងថវិកាផ្ទាល់របស់កំពង់ផែស្វយ័តក្រុងព្រះសីហនុចំនួនប្រមាណ ២១លានដុល្លារអាមេរិក។ ដោយផ្អែកតាមការសិក្សាសមិទ្ធិលទ្ធភាព គម្រោងសាងសង់ចំណតផែកុងតឺន័រថ្មីទាំង៣ជំហាននេះ នឹងប្រែក្លាយកំពង់ផែស្វយ័តក្រុងព្រះសីហនុ ដែលបច្ចុប្បន្នជាកំពង់ផែអន្តរជាតិខ្នាតតូច(Feeder Port) ឱ្យទៅជាកំពង់ផែអន្តរជាតិខ្នាតធំ(Hub Port) ដែលអនុញ្ញាតឱ្យនាវាកុងតឺន័រធុនធំ ដែលមានផ្លូវ ដឹកជញ្ជូនពីគ្រប់តំបន់នៅក្នុងពិភពលោកអាចចូលចតបាន ដោយពុំមានឧបសគ្គលើជម្រៅទឹក ទៀតឡើយ។ គម្រោងទាំងនេះនឹងផ្តល់ផលចំណេញសេដ្ឋកិច្ច(EIRR) ប្រមាណ ២៣,៣% និងផលប្រយោជន៍ហិរញ្ញវត្ថុ(FIRR) ប្រមាណ ៧,៧% ផងដែរ។ ទន្ទឹមនោះ ឯកឧត្តមទេសរដ្ឋមន្ត្រី បានគោរពសុំការអនុញ្ញាតពី សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្រ្តី ដើម្បីថ្លែងអំណរគុណតាមរយៈ ឯកឧត្តម អ៊ូអិណុ អាត់ស៊ូស៊ី ជូនចំពោះប្រជាជន និងរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសជប៉ុន ដែលបានផ្តល់ឥណទានសម្បទាន ជំនួយឥតសំណង និងជំនួយបច្ចេកទេសជាបន្តបន្ទាប់ជាច្រើនដល់ការអភិវឌ្ឍនៅកម្ពុជា។ ជាមួយនឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការយ៉ាងល្អប្រសើរតាំងពីដើមរៀងមក ឆ្នាំ២០២៣នេះ គឺជាខួបអនុស្សាវរីយ៍លើកទី៧០ នៃការបង្កើតទំនាក់ទំនងការទូតរវាងកម្ពុជា-ជប៉ុន (១៩៥៣-២០២៣) ដែលតាមរយៈទំនាក់ទំនងការទូត និងមិត្តភាពដ៏រឹងមាំនេះ បានជំរុញ និងប្រែក្លាយចំណងការទូតរវាងប្រទេសទាំងពីរទៅជា “ភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្រ្តគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ” នៅក្នុងឆ្នាំ២០២៣នេះ ដែលនឹងផ្តល់នូវផ្លែផ្កាដល់ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច-សង្គមយ៉ាងច្រើនដល់ ប្រជាជននៃប្រទេសទាំងពីរ។ ជាមួយគ្នានេះដែរ សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រី បានយកឱកាសនេះ និងទីតាំងកន្លែងនេះ (កំពង់ផែក្រុងព្រះសីហនុ) រំលឹកអំពីពេលវេលា ដែលពិភពលោកបានប្រឈមនឹងការរាតត្បាតនៃជំងឺកូវីត-១៩ ក្នុងឆ្នាំ២០២០ ហើយកម្ពុជា បានអនុញ្ញាតិឱ្យនាវា Westerdam ចូលចត ខណៈដែលប្រទេសធំៗបានធ្វើការបដិសេធ ហើយពេលនោះដែរប្រទេសកម្ពុជាយើងត្រូវបានប្រសិទ្ធិនាមថា “ប្រទេសតូច តែមានបេះដូងធំ”។ សម្តេចតេជោ បានបន្ថែមថានាវា Westerdam គ្រោងនឹងត្រឡប់មកកាន់កំពង់ផែក្រុងព្រះសីហនុ នាខែធ្នូ ២០២៣ ខាងមុខ ដើម្បីគោរពថ្លែងអំណរគុណដល់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងសាងសង់ស្តូបអនុស្សាវរីយ៍។ ក្នុងឱកាសដែលពិភពលោក ក៏ដូចជាកម្ពុជា ប្រារព្ធខួបលើកទី១៣៧ នៃទិវាពលកម្មអន្តរជាតិ សម្តេចតេជោ បានលើកឡើងថា ការគោរពសិទ្ធកម្មករ ពលករ និយោជិត និងបុគ្គលិកក្រោមឱវាទ មិនមែនមានតែថ្ងៃទី០១ ខែឧសភា មួយថ្ងៃទេ គឺត្រូវតែមានរាល់ថ្ងៃ និងគ្រប់ពេលវេលា។ ក្នុងនាមរាជរដ្ឋាភិបាល សម្តេចតេជោ តែងតែបានណែនាំដល់ស្ថាប័នជំនាញឱ្យខិតខំយកចិត្តទុកដាក់ខ្ពស់ក្នុងការលើកកម្ពស់សិទ្ធិស្របច្បាប់របស់ពលករគ្រប់ៗរូប ដែលក្នុងនោះ សិទ្ធិកម្មករ និងសេរីភាពសហជីពត្រូវបានអនុវត្តយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ ហើយយើងក៏បាននិងកំពុងពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ស្តីពីការងារ និងអនុសញ្ញាអន្តរជាតិខាងការងារយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួន ព្រមទាំងបានបង្កើតនូវយន្តការ ជាច្រើន ដើម្បីលើកកម្ពស់ទំនាក់ទំនងវិជ្ជាជីវៈឱ្យមានភាពកាន់តែល្អប្រសើរផងដែរ។ ក្នុងឱកាសប្រារព្ធខួបលើកទី៧០ នៃចំណងការទូត កម្ពុជា-ជប៉ុន សម្តេចតេជោបានគូសបញ្ជាក់ថា ជប៉ុនគឺជាមិត្តដ៏សំខាន់មួយរបស់កម្ពុជា ដែលតែងតែបានផ្ដល់ការគាំទ្រ តាមរយៈឥណទាន សម្បទាន និងហិរញ្ញប្បទានឥតសំណង ព្រមទាំងជំនួយបច្ចេកទេសជាច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ដល់ការអភិវឌ្ឍនៅកម្ពុជា រួមមាន៖ ការអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងគ្រប់គ្រងកំពង់ផែ, ការអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដឹកជញ្ជូន និងការគ្រប់គ្រងប្រព័ន្ធចមោះទឹកកខ្វក់, ការសិក្សាគម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្លូវ-ស្ពានសំខាន់ៗ និងការរៀបចំផែនការមេប្រព័ន្ធភស្តុភារកម្មនៅកម្ពុជា។ នេះសបញ្ជាក់ថា ជប៉ុននៅតែជាដៃគូមិនអាចខ្វះបានរបស់កម្ពុជាទាំងក្នុងអតីតកាល បច្ចុប្បន្នកាល និងបន្តទៅអនាគតកាលផងដែរ។ ក្នុងរយៈពេលកន្លងមក ជប៉ុនធ្លាប់បានចូលរួមរៀបចំ និងធ្វើជាសហប្រធានជាមួយបារាំងក្នុងសន្និសីទអន្តរជាតិស្តីពីការស្វែងរកសន្តិភាព និងការ បង្រួបបង្រួមជាតិសម្រាប់កម្ពុជា។ ជប៉ុន គឺជាមិត្តដ៏ល្អពិតប្រាកដរបស់កម្ពុជា ដែលបានជួយ កម្ពុជាស្ទើរគ្រប់វិស័យ ពិសេសនៅពេលដែលកម្ពុជាទទួលរងទុក្ខលំបាក។ សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រី បានសម្តែងនូវការកោតសរសើរចំពោះថ្នាក់ដឹកនាំក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន ជាពិសេសក្រុមប្រឹក្សាភិបាល ថ្នាក់ដឹកនាំ និងមន្ត្រី និយោជិត កម្មករ-កម្មការិនី កំពង់ផែស្វយ័ត ក្រុងព្រះសីហនុទាំងអស់ ដែលបានខិតខំបំពេញការងារយ៉ាងសស្រាក់សស្រាំបំផុតប្រឹងអស់ កម្លាំងកាយចិត្តរហូតទទួលបាននូវលទ្ធផលអាជីវកម្មកើនឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំ ជាមួយគ្នានេះដែរ សម្តេចបានថ្លែងកោតសរសើរ និងថ្លែងអំណរគុណដល់ក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ អាជ្ញាធរខេត្តព្រះសីហនុ កំពង់ផែស្វយ័តក្រុងព្រះសីហនុ ទីភ្នាក់ងារសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិនៃប្រទេសជប៉ុន(JICA) ក្រុមហ៊ុនសាងសង់ ក្រុមហ៊ុនទីប្រឹក្សាបច្ចេកទេស ដែលបានផ្ដល់កិច្ចសហការយ៉ាងល្អប្រសើរជាមួយគ្នាក្នុងជួយពន្លឿនការរៀបចំនីតិវិធី ដើម្បីជំរុញឱ្យគម្រោងកែសម្រួលផែច្រាំងទំនិញទូទៅជាចំណតផែកុងតឺន័រ និងគម្រោងសាងសង់អភិវឌ្ឍន៍ចំណតផែកុងតឺន័រថ្មីជំហានទី១ ទី២ និងទី៣ នៅខេត្តព្រះសីហនុ អាចប្រកាសបើកការដ្ឋាននាពេលនេះ។ មុននឹងបញ្ចប់ សម្តេចតេជោ បានផ្តាំផ្ញើដល់ក្រុមប្រឹក្សាភិបាល ថ្នាក់ដឹកនាំ និងមន្ត្រី និយោជិត កម្មករ-កម្មការិនី កំពង់ផែស្វយ័តក្រុងព្រះសីហនុទាំងមូល ត្រូវបន្តខិតខំបំពេញការងារឱ្យបានកាន់ល្អប្រសើរ និងខ្លាំងក្លាថែមទៀត ដើម្បីបង្ហាញនូវសុឆន្ទៈ សមត្ថភាព និងប្រសិទ្ធភាពការងាររបស់យើងចំពោះ មជ្ឈដ្ឋានជាតិ និងអន្តរជាតិ ក្នុងនាមជាកំពង់ផែបម្រើឱ្យវិស័យពាណិជ្ជកម្មកម្រិតអន្តរជាតិយ៉ាងពិតប្រាកដ៕